Орта Азия мен Қазақстанның ең бірінші және ескі қорығы "Ақсу-Жабағылы" 1926 жылы 30 мың гектарға ұйымдастырылды; 1948 жылы оның аумағы 73 мың гектарға дейін ұлғайды. Қорық Талас Алатауының солтүстік-батыс шетінің көп бөлігін және онымен іргелес Өгем жотасының бөлігін алып жатыр. Әкімшілік жағынан қорық Түркістан облысының Түлкібас, Төлеби, Байдыбек аудандарының және Жамбыл облысының Жуалы ауданының жерлерін алып, Қырғызстанмен және Өзбекстанмен шекарада орналасқан. Қорықта ең биік тау – Сайрам шыңы, оның биіктігі теңіз деңгейінен 4238 м. Қазақ халқы бұл тауды «Ақтүйе өлген» деп атаған, өйткені таудың көрінісі жансыз жатқан түйеге ұқсайды. Қорықтың орталығында биік, мұзды Бұғылытөр шыңы ерекшеленеді (биіктігі 3926м).
Қорықтың ең негізгі өзендері – Ақсу және Жабағылы, батыс бағытына ағып Арыс өзеніне құйылады. Ақсу – ең ұзын өзен, 120 км-ге созылып жатыр. Бұл тауларда ғажайып жануарлар мен өсімдіктер кездеседі. Соңғы деректерге қарағанда қорық аумағында құстың 267, сүтқоректілердің 52, бауырымен жорғалаушылардың 11, қос мекенділердің 3 түрі мекендейді. Ақсу-Жабағылы мемлекеттік табиғи қорығы өсімдіктер дүниесіне бай, 1737 түрі кездеседі. Ақсу-Жабағылы әдемі ландшафт және ерекше табиғи нысандармен ерекшеленеді.
Бұл биік таулы Көкүйрум және Жасыл көлдері, Жабағылы, Шұңғылдақ және Бұғұлытора Мұз айдындары, Балдабрек өзенінің алабындағы Дарбаздың тар жартас қақпасы, Майдантал өзенінің Ұлы алқабы. Қора шатқалындағы сұр жартастың жұмбақ массивтері түгелдей дерлік осы аумақты 250 миллион жыл бұрын палеозой дәуіріне жабған үлкен теңіздің мекендеушілері - ежелгі жануарлардың (Корал, губкалар, моллюскілер) қатпарланған сүйектерінен тұрады.
Ақсу-Жабағылы қорығы өзінің жарты ғасырлық тарихында республикамыздың табиғатын қорғау ісіне орасан зор үлес қосып, ЮНЕСКО белгіленген халықаралық маңызы бар қорықтар қатарына жатқызылған.
