Fort Nigrum Pullum en het hoofdkwartier

Het Romeinse castellum in Zwammerdam heet Nigrum Pullum, Zwarte Aarde. Er lag een vicus bij, een handelsdorp waar ijzer werd bewerkt en dakpannen en aardewerk gemaakt.
Net als de andere forten langs de Nederlandse Limes is het oudste houten fort geheel verwoest tijdens de Bataafse Opstand in 69-70 na Chr., maar daarna weer opgebouwd.
Nigrum Pullum stond op nog geen twintig meter afstand van de Rijn. De oever was beschoeid en voorzien van houten steigers, een mooie aanlegplek voor schepen. Kapotte schepen zijn hier overigens gebruikt om de grond te verstevigen.
Omstreeks 180 na Chr. werd het fort in steen vernieuwd. De twee poortgebouwtjes die je ziet, herinneren aan twee van de vier tufstenen poortgebouwen uit die tijd. Hier kwam de hoofdweg het fort binnen. Hij liep langs het hoofdkwartier, de principia, waarvan de contouren in het gras zijn aangegeven.
Het hoofdkwartier is opvallend groot, zo’n 27 x 42 meter. In de principia zetelde de commandant. In de grote overdekte hal, de basilica, hield hij toespraken voor zijn manschappen. Het hoofdgebouw was ook de plek waar de administratie werd bijgehouden. En, heel belangrijk, het middelste van een rij kleine vertrekken diende als vaandel-heiligdom, de zogenaamde aedes! Daar werden de vaandels van het leger, de legioenstandaards én de soldijkas bewaard.
In Nigrum Pullum zijn veel vondsten gedaan. Een mooie vondst is een bronzen schildknop, die het schild verstevigde. Er staan twee namen op gegraveerd: Pupus en Hahucus. De schildknop was eigendom van Pupus, een Romeinse soldaat. Daarna zette de tweede eigenaar zijn naam erop, Hahucus, een Germaanse soldaat. Wil je zien hoe de schildknop eruitziet, scroll dan naar de afbeeldingen. Wil je hem in het echt zien, bezoek dan de expositie in de Hooge Burch.

Het castellum is rond het jaar 275 verwoest door een hevige brand. Het lijkt erop, dat het gebied daarna werd verlaten.

Foto's schildknop: Paul van Krimpen, Archeologische depot Zuid-Holland, t.b.v. SCHEP