Het Normaal Amsterdam Peil (NAP) is meer dan driehonderd jaar geleden ontstaan in Amsterdam, namelijk in de 17e eeuw. In die tijden kwamen overstromingen en wateroverlast vaak voor. De allerheiligenvloed van 1675, welke grote delen van Noord-West Nederland onder water zette waaronder ook Amsterdam, was de aanleiding voor een gedegen aanpak om de bevolking en het land beter te beschermen tegen de zee.
Als eerste moest men weten wat de hoogste waterstanden waren. Begonnen is met dagelijks de hoogste waterstanden te meten in het IJ, welke in open verbinding stond met de (toen nog) Zuiderzee. Dit vond plaats tussen september 1683 en september 1684. De daaruit voortvloeiende gemiddelde hoogste vloedstand werd aangenomen als het “STADSPEYL” ofwel het Amsterdams Peil (afgek. A.P.). Dit peil werd als 0-punt (referentievlak) genomen om bestaande dijken en waterkeringen te verbeteren en op te hogen waar nodig, zodat een veilige hoogte van dijken en waterkeringen werd bereikt.
In de loop van de 18de eeuw is het AP door waterpassingen (hoogtemetingen) vanuit Amsterdam verder verspreid naar andere delen van het land en met name langs de grote rivieren en de Zuiderzee. Dit was het werk van generaal Krayenhoff. Door de verspreiding van het AP over grote delen van Nederland werd in 1818 het AP bij koninklijk besluit landelijk van toepassing verklaard. Iedereen moest vanaf dan bij het uitvoeren van hoogtemetingen het AP als uitgangspunt (nul-punt) nemen.
Bij de totstandkoming van de Europese Unie bestond de behoefte voor één hoogtesysteem in Europa. Om de verschillen tussen hun nationale hoogtesystemen weg te werken hebben de landen van de Europese Unie in het kader van UELN (United European Levelling Network) hun hoogtesystemen aan elkaar verbonden. Ook voor dit Europese hoogtesysteem met de naam EVRS (Europees Verticaal Referentie Systeem) heeft men het NAP als Nul-Punt (basis) gekozen. Hetgeen de grote betekenis van het NAP ook in internationaal verband onderstreept. Het EVRS is met name belangrijk voor aardwetenschappelijk onderzoek.