Rotterdam - Hillegersberg: een prehistorisch rivierduin en de legende van de reuzin Hillegonda

Hillegersberg is ontstaan op een rivierduin. Rivierduinen waren aantrekkelijke plekken omdat overstromingen er bijna nooit voorkomen door de hogere ligging in het landschap. Een donk is de top van een rivierduin die 12.000 jaar geleden in de ijstijd door de wind is gevormd. Archeologische vondsten laten zien dat de heuvel al in de prehistorie werd bewoond. Volgens een legende was de heuvel ontstaan door de reuzinnenmaagd Hillegonda. Ze was onderweg vanuit de duinen naar huis en had duinzand meegenomen in haar schort. Haar schort ging kapot en het zand dat uit haar schort viel vormde de Hillegondsberg. Tussen 950 en 1150 is er op de heuvel een kerk en een burcht met een slotgracht en omwalling gebouwd. Rond 1250 zijn de kerk en de burcht waarschijnlijk herbouwd. De burcht heet Huys ten Berghe, maar werd ook Reusenhuys genoemd, refererend aan de legende van Hillegonda. Een heuvel is een strategische plek voor een burcht, de hogere ligging biedt een beter overzicht van de omgeving. In de middeleeuwen groeide de bewoning op de heuvel. In 1426 worden de burcht en de kerk verwoest. De ruïne die nu op de heuvel staat is daar het restant van, er staat een moderne kerk naast, de Hillegondakerk. Sinds 1565 ligt er een begraafplaats op de heuvel, waarschijnlijk is dit lang de enige plek geweest waar de graven droog bleven. Heden ten dage liggen er ook graven in de ruïne zelf, de ruïne wordt waarschijnlijk sinds 1832 als onderdeel van de begraafplaats gebruikt. De zanden van het rivierduin van Hillegersberg komen niet aan het oppervlak; ook de top wordt afgedekt door recentere afzettingen. Het zandlichaam in de ondergrond manifesteert zich door verschillen in klink, het veen daalt meer dan het zand van de rivierduin. Hierdoor liggen de kasteelruïne en de Hillegondakerk op de top van deze ‘inversiebult’ in het Rotterdamse.